خبرگزاری صدای افغان(آوا)-قم: نشست گفتمان هفتگی راه تعالی با موضوع «روایت همدلی بین افغانستان و ایران» به همت مرکز فعالیت‌های فرهنگی اجتماعی تبیان در شهر مقدس قم برگزار شد.
پیوند ناگسستنی فرهنگی افغانستان و ایران؛ ضرورت تقویت همدلی و مقابله با مهاجرستیزی
سید حسن حسینی بلخی، کارشناس مسایل فرهنگی طی سخنانی در این نشست با اشاره به اینکه افغانستان خاستگاه شعر فارسی است، گفت: نخستین اشعار فارسی در زمان صفاریان و طاهریان در سیستان قدیم، بست و بادغیس شکل گرفت و شاعرانی همچون حنظله بادغیسی این مسیر را آغاز کردند.
وی با یادآوری سخن مولوی بلخی که «همدلی از هم‌زبانی بهتر است»، تاکید کرد که ایران و افغانستان به رغم تفاوت‌های مرزی، دو ملت همزبان و همدل هستند.
کارشناس مسایل فرهنگ، مرزهای کنونی بین ایران و افغانستان را مرزهای ترسیم‌شده روی نقشه خواند و گفت این مرزها در گذشته وجود نداشته و تاریخ مشترک دو ملت بسیار طولانی است.
حسینی بلخی تاریخچه مشترک ایران و افغانستان را به دوران مهاجرت آریایی‌ها مرتبط دانست که از نواحی شمال شرق ایران قدیم (منطقه افغانستان و آسیای مرکزی امروز) به سایر مناطق قاره آمده‌اند.
وی تأکید کرد که گستره جغرافیایی ایران شهر قدیم از ماوراءالنهر آغاز شده و تا بین‌النهرین و شمال وسعت داشت و اقوام، زبان‌ها و فرهنگ‌های مختلف در آن ذوب شده بودند و یک فرهنگ واحد شکل گرفته بود.
او افزود که در دوره اسلامی، خراسان قدیم شامل افغانستان کنونی و بخش‌هایی از هند و ترکستان شمالی نقش بسیار مهمی داشت و حتی بنیان‌گذار سلسله عباسیان از ولایت جوزجان قدیم در نزدیکی بلخ بود.

به گفته وی، عباسیان امپراتوری وسیعی از شرق تا چین و غرب تا اندلس داشتند که مرکز آن خراسان قدیم بود. غزنویان و بسیاری از حکومت‌های آن دوره نیز در افغانستان مستقر بودند و این نشان می‌دهد که مرزهای کنونی، جداکننده واقعی فرهنگی و تاریخی دو ملت نیستند.
حسینی بلخی تأکید کرد که فرهنگ، زبان و تاریخ دو کشور بیش از ۹۰ درصد مشترک است.
وی افزود که در هر دو کشور، اقوام و زبان‌های متنوعی وجود دارد، اما زبان فارسی مشترک فرهنگی و ارتباطی قوی بین دو ملت است. به عنوان نمونه، در زمان اشغال افغانستان توسط امریکا، حتی امریکایی‌ها نیز به این نکته اذعان داشتند که زبان و فرهنگ ایران و افغانستان غیرقابل تفکیک است.
وی به نقش مشترک دو ملت در مبارزات تاریخی اشاره کرد؛ از جمله دفاع مردم افغانستان در برابر ارتش سرخ شوروی و همچنین شرکت مهاجران افغانستانی در جنگ تحملیی رژیم بعث عراق علیه ایران که حدود سه هزار شهید داشت.
حسینی بلخی با انتقاد از برخی از رفتارهای ناصحیح با مهاجرین افغانستانی در ایران گفت که مسئولان فضای مجازی و سایبری باید با این توهین‌ها برخورد قانونی کنند.
او افزود که مهاجرین افغانستانی در دوران جنگ و کمبود نیروی انسانی ایران، نقش قابل توجهی در پیشرفت‌های اجتماعی و اقتصادی داشتند.
وی به مشکل افراط‌گرایی و ملی‌گرایی رادیکال در ایران اشاره کرد که موجب مهاجرستیزی شده و این را مغایر با واقعیت تاریخی و فرهنگی مشترک دانست.
کارشناس مسایل فرهنگی همچنین هشدار داد که مهاجرستیزی و ایران‌هراسی و افغان‌هراسی باید در هر دو کشور کنترل شود.
حسینی بلخی در بخش دیگری از سخنان خود از اهمیت همکاری‌های اقتصادی بین دو کشور سخن گفت و تأکید کرد که افغانستان یکی از بزرگ‌ترین مقاصد صادراتی ایران است، به‌ ویژه در شرایط تحریم‌های بین‌المللی، که افغانستانی‌ها نقش مهمی در دور زدن تحریم‌ها ایفا کرده‌اند.
او افزود که همکاری‌های دولتی میان افغانستان به عنوان یکی از کشورهای غنی معدنی، و ایران به عنوان کشوری در حال توسعه و توانمند علمی در زمینه استخراج معادن، فرصت‌های مناسبی برای هم‌افزایی اقتصادی ایجاد کرده است.
حسینی بلخی همچنین به پیوندهای خونی و فرهنگی میان دو ملت اشاره کرد و گفت: «صدها هزار نفر حاصل ازدواج‌های افغانستانی‌ها با ایرانی‌ها هستند که این پیوندها بر همدلی و هم‌زبانی می‌افزاید.»
حسینی بلخی خواستار برخورد قانونی با مهاجرستیزان و ترویج همدلی و همزبانی میان دو ملت شد و از مسئولان ایرانی خواست نسبت به مهاجرین افغانستانی با نگاه انسانی و برادری رفتار کنند.
وی همچنین بر لزوم تقویت قشر فرهنگی و نخبگان دو کشور و ارتقاء شناخت متقابل برای تحقق همدلی واقعی تأکید کرد و افزود که بسیاری از استادان و دانشگاهیان ایرانی نیز نگران موج مهاجرستیزی اخیر هستند و خواهان اصلاح این روند می‌باشند.
حسینی بلخی خاطرنشان کرد که ایران و افغانستان از لحاظ فرهنگی، تاریخی، زبانی و حتی خونی پیوندهای عمیقی دارند و باید این پیوندها تقویت شود تا همدلی بین دو ملت بیش از پیش گسترش یابد و زمینه توسعه و پیشرفت مشترک فراهم گردد.
زبان فارسی و میراث مشترک؛ پایه‌های همدلی و همکاری ایران و افغانستان در مواجهه با چالش‌ها
در ادامه، حجت‌الاسلام سید مرتضی موسوی، کارشناس مسائل اجتماعی نیز در سخنانی به پیشینه‌های تاریخی و فرهنگی مشترک ایران و افغانستان اشاره کرد و زبان فارسی را مهم‌ترین عامل پیونددهنده این دو ملت دانست.
وی زبان فارسی را ستون فقرات همدلی میان ایران و افغانستان برشمرد و تاکید کرد که هیچ کشور دیگری همچون ایران و افغانستان زبان فارسی را به صورت گسترده رایج ندارد.
به گفته وی، زبان فارسی یک گنجینه غنی از شعر و ادبیات است که میراث مشترک دو ملت به شمار می‌رود و هویت فرهنگی آنها را شکل می‌دهد.
موسوی با اشاره به بزرگان ادب فارسی چون مولوی بلخی، حافظ، سعدی شیرازی و ابوعلی سینای بلخی، گفت این شخصیت‌ها محصول دو سرزمین ایران و افغانستان هستند که در گسترش و نشر زبان و ادبیات فارسی نقش مهمی داشته‌اند. همچنین میراث تمدنی و شهرهای تاریخی مشترک، از دیگر ریشه‌های فرهنگی دو کشور است.

حجت‌الاسلام موسوی سپس به اشتراکات مذهبی و فرهنگی دو ملت اشاره کرد و گفت مردم هر دو کشور مسلمان هستند و اماکن زیارتی مشترکی در هر دو کشور وجود دارد. وی همچنین آیین و رسوم مشترکی مانند شب یلدا و عید نوروز را از دیگر وجوه همبستگی فرهنگی دو ملت برشمرد.
کارشناس مسائل اجتماعی درباره همدلی دو کشور در مواجهه با چالش‌ها، به میزبانی ایران از میلیون‌ها مهاجر افغانستانی در طول سالیان اشاره کرد و از خدمات آموزشی و بهداشتی ارائه شده به آنها تقدیر نمود.
حجت‌الاسلام موسوی همچنین به همکاری‌های منطقه‌ای و اقتصادی دو کشور، به ویژه در زمینه ترانزیت کالا و بندر چابهار اشاره کرد که موجب تقویت روابط دو کشور شده است.
وی با بیان اینکه دو کشور در برابر تهدیدات مشترکی همچون تروریسم، افراط‌گرایی و قاچاق مواد مخدر قرار دارند، بر ضرورت همکاری‌های امنیتی و مرزی تاکید کرد.
کارشناس مسایل اجتماعی افزود این مسائل باعث ایجاد حس همبستگی و تقویت همکاری‌ها میان ایران و افغانستان شده است.
حجت‌الاسلام موسوی در بخش دیگری از سخنان خود به چالش‌ها و سوء تفاهم‌های موجود بین دو کشور پرداخت و گفت« یکی از مسائل حساس، موضوع آب هیرمند است که می‌تواند روابط دو کشور را تحت تاثیر قرار دهد و نیازمند مذاکرات و راه‌حل‌های پایدار است.
وی همچنین به مشکلات مهاجرین افغانستانی در ایران از جمله اقامت، اشتغال و دسترسی به خدمات اشاره کرد که اگر به آنها توجه نشود، می‌تواند منجر به سوءتفاهم شود.
حجت‌الاسلام موسوی به مداخلات خارجی در روابط دو کشور نیز اشاره کرد و خواستار هوشیاری هر دو طرف برای جلوگیری از تاثیرات منفی این مداخلات شد.
وی تاکید کرد نباید اجازه داد این چالش‌ها مانع پیشرفت روابط و همدلی میان دو کشور شوند و بر ضرورت دیدن چشم‌اندازی روشن برای آینده تاکید کرد.
حجت‌الاسلام موسوی از تقویت دیپلماسی فرهنگی به عنوان یکی از راهکارهای مهم برای کاهش چالش‌ها یاد کرد و پیشنهاد کرد هفته‌های فرهنگی، نمایشگاه‌های هنری مشترک، تبادل دانشجویان و اساتید بین ایران و افغانستان برگزار شود و از تولیدات فرهنگی مشترک حمایت گردد تا پیوند فرهنگی و اجتماعی میان دو ملت بیش از پیش مستحکم شود.