خبرگزاری صدای افغان (آوا) – کابل: در ادامه‌ی نشست‌های هفتگی «گفتمان سازندگی؛ بررسی چالش‌ها و ارائه راهکارها» که توسط مرکز تبیان برگزار می‌شود، این هفته و در تاریخ سه‌شنبه، ۲۴ سرطان ۱۴۰۴، جمعی از کارشناسان سیاسی و دینی به مناسبت پنجاه‌ و پنجمین سالروز شهادت علامه سید اسماعیل بلخی (ره)، با محوریت «ویژگی‌های برجسته شخصیتی و الگوگیری از روش‌های مبارزاتی آن شهید» به بحث و تبادل نظر پرداختند.

انجنییر سید علی قبادی، مجاهد پیشین و تحلیلگر سیاسی، در این نشست ضمن گرامی‌داشت یاد و خاطره این شخصیت تأثیرگذار، اظهار داشت: «علامه بلخی فراتر از قوم، مذهب و مرزهای جغرافیایی بود؛ او یک چهره مبارزاتی جهانی است که باید در سطح امت اسلامی شناخته شود.»

قبادی با اشاره به فضای پرتنش کابل در زمان تشییع جنازه علامه بلخی گفت: «چهره‌هایی چون شهید سید محمدباقر صدر، امام موسی صدر و امام خمینی (ره) با علامه بلخی در ارتباط بودند و از نظر فکری در سطحی هم‌تراز با او قرار داشتند.»

وی با اشاره به شکل‌گیری نخستین حرکت‌های مردمی علیه استبداد، افزود: «اگرچه در سال ۱۳۴۳ احزاب چپ و خانواده‌هایی مانند خاندان سید کمال کابلی حرکت‌هایی را آغاز کردند، اما نخستین نهضت اصیل، فراگیر و ضد استبدادی از سوی شخصیتی چون سید اسماعیل بلخی پایه‌گذاری شد که در میان اقوام و مذاهب مختلف از جایگاه والایی برخوردار بود.»

به گفته قبادی، بلخی نخستین حزب سیاسی را تحت عنوان «مجموعه اسلامی» در سال ۱۳۲۷ بنیان نهاد؛ حزبی که در آن هم اهل سنت و هم شیعیان مشارکت داشتند. وی افزود: «این حزب برای نوروز ۱۳۲۹ طرحی برای انقلاب مردمی ارائه کرد، اما متأسفانه سران آن به‌سرعت توسط رژیم وقت دستگیر شدند.»

وی ادامه داد: «در آغاز دوره جهاد، اشعار انقلابی بلخی الهام‌بخش نسل تحصیل‌کرده بود و آنان را به مبارزه علیه ظلم و استبداد فرا می‌خواند. با این حال، در زمان جمهوریت، برخی جریان‌ها مغرضانه اشعار او را متهم به ترویج خشونت کردند.»

قبادی با انتقاد از بی‌توجهی احزاب سیاسی به شخصیت و اندیشه‌های بلخی، خواستار احیای گفتمان و اشعار وی شد و خاطرنشان کرد: «سخنرانی‌های روشنگرانه‌ی شهید بلخی در تکیه‌خانه‌ها، آن‌چنان رژیم وقت را به وحشت انداخته بود که حتی از احزاب چپ مانند خلق و پرچم چنین هراسی نداشت.»

او افزود: «بلخی شخصیتی معتدل، وحدت‌گرا و ضد تبعیض بود؛ نه تعصب مذهبی داشت، نه گرایش قومی. هدف او تنها بیداری، روشنگری و مبارزه با ظلم بود. امروز علمای دین وظیفه دارند که این اندیشه‌ها را زنده نگه‌دارند و به نسل جوان معرفی کنند.»

قبادی با یادآوری خطبه‌های جمعه بلخی در مسجد پل‌خشتی درباره اشغال فلسطین توسط رژیم صهیونیستی گفت: «در آن زمان، علما و متفکران اهل سنت با محوریت بلخی گرد هم می‌آمدند و او با بیانیه‌های تند و دقیق، عملکرد کشورهای عربی را نسبت به فلسطین نقد می‌کرد.»

وی در پایان تأکید کرد که علامه شهید سید اسماعیل بلخی نه‌تنها متعلق به گذشته است، بلکه الگویی زنده برای آینده مبارزات فکری، اجتماعی و دینی در جهان اسلام به شمار می‌رود.

دکتر محمد عارف صداقت، استاد دانشگاه و کارشناس مسائل سیاسی نیز در ادامه این نشست، به تحلیل ابعاد مختلف شخصیت و میراث فکری علامه بلخی پرداخت. وی گفت: «با وجود عمر نسبتاً کوتاه علامه بلخی، که بخشی از آن نیز در زندان دهمزنگ سپری شد، آثار عمیق و راهبردی در حوزه‌های فکری، سیاسی و اجتماعی از خود برجای گذاشت.»

وی با اشاره به تولد بلخی در سال ۱۲۹۵ و شهادت او در ۲۴ سرطان ۱۳۴۷، اظهار داشت: «علامه بلخی در سه حوزه کلیدی فعالیت داشت و در تمام آن‌ها بر وحدت مذاهب اسلامی و برادری میان مسلمانان تأکید می‌ورزید.»

به گفته دکتر صداقت، بلخی در دوران آزادی، به کشورهای اسلامی چون سوریه، عراق و ایران سفر کرد و در سخنرانی‌های خود بر اتحاد جهان اسلام پافشاری داشت. در یکی از این سخنرانی‌ها می‌گوید: «ما همه از کشورهای اسلامی هستیم با یک آرمان مشترک» و نسبت به توطئه‌های قدرت‌های استعماری هشدار می‌دهد.

وی ادامه داد: «علامه بلخی حتی در سخنرانی‌های داخلی نیز بر اتحاد تأکید داشت و به مخاطبان شیعه و سنی می‌گفت: باران یا خشکسالی، همه را دربرمی‌گیرد؛ پس باید در کنار یکدیگر ایستادگی کرد.»

در زمینه ادبیات نیز، دکتر صداقت به اشعار بلخی اشاره کرد که سرشار از پیام‌های آزادی، بیداری، و وحدت‌اند و بسیاری از آن‌ها در زندان سروده شده‌اند. او گفت: «بلخی به‌درستی دشمن‌شناسی می‌کرد و ریشه اختلافات را در نفوذ بیگانگان در صفوف امت اسلامی می‌دید.»

وی افزود: «علامه در اشعارش می‌نویسد که وحدت را باید با خون حفظ کرد و نباید اجازه داد دشمنان با لباس‌های گوناگون میان مسلمانان تفرقه بیندازند.»

دکتر صداقت با اشاره به فعالیت‌های سیاسی بلخی گفت: «او در عمل نیز وحدت را دنبال می‌کرد؛ چنان‌که حزبی را بنیان گذاشت که اقوام مختلف افغانستان در آن مشارکت داشتند و هدف آن ترویج همدلی، همبستگی و اتحاد بود.»

او خاطرنشان کرد: «علامه بلخی یک شخصیت فراملی، فرامذهبی و فرااقلیمی بود که همواره مردم را به رشد، توسعه و مقابله با ظلم فرا می‌خواند. نسل امروز مسئول است تا این میراث فرهنگی و مبارزاتی را حفظ و به آیندگان منتقل کند.»

وی در پایان افزود: «اگر امت اسلامی به آموزه‌های بلخی توجه می‌کرد، امروز ملت فلسطین چنین مظلومانه قتل‌عام نمی‌شد. رمز اقتدار و بیداری امت اسلامی، همان چیزی است که علامه بلخی بر آن پای می‌فشرد: وحدت، اخوت و آگاهی.»